Panduan - Jenis Cukai Individu Yang Ada Di Malaysia

Panduan - Jenis Cukai Individu Yang Ada Di Malaysia

Ringkasan Pantas untuk Anda: Adakah anda seorang individu yang menetap dan bekerja di Malaysia yang ingin memahami dengan lebih jelas mengenai tanggungjawab cukai anda di Malaysia? Topik cukai seringkali dilihat rumit, tetapi memahami jenis-jenis cukai yang dikenakan ke atas individu adalah langkah pertama untuk menguruskan kewangan anda dengan lebih bijak dan mengelakkan sebarang isu dengan pihak berkuasa. Artikel ini akan menjadi panduan komprehensif anda untuk meneroka jenis-jenis cukai utama yang perlu diketahui oleh setiap individu di Malaysia.

Assalamualaikum dan salam sejahtera kepada semua pembaca!

Sebagai warganegara atau penduduk di Malaysia, cukai adalah sebahagian daripada tanggungjawab kita untuk menyumbang kepada pembangunan negara. Dana yang dikutip melalui cukai digunakan untuk membiayai pelbagai perkhidmatan awam seperti pendidikan, kesihatan, infrastruktur, dan keselamatan. Memahami jenis-jenis cukai yang dikenakan ke atas individu bukan sahaja membantu anda mematuhi undang-undang, malah membolehkan anda merancang kewangan dengan lebih efektif.

Panduan - Jenis Cukai Individu Yang Ada Di Malaysia

Dalam artikel ini, kita akan menelusuri jenis-jenis cukai utama yang relevan kepada individu di Malaysia. Maklumat ini adalah penting, terutamanya bagi anda yang menetap di bandar-bandar utama seperti Kuala Lumpur, Melaka, Pulau Pinang, atau Johor Bahru, di mana kadar aktiviti ekonomi dan pemilikan aset adalah tinggi.

Kepentingan Memahami Cukai Individu

Mengapa penting untuk anda tahu tentang cukai?

  • Pematuhan Undang-Undang: Memastikan anda mematuhi Akta Cukai Pendapatan 1967 dan undang-undang cukai lain untuk mengelakkan penalti atau denda.
  • Perancangan Kewangan: Membolehkan anda menguruskan pendapatan dan perbelanjaan dengan lebih baik, termasuk memanfaatkan pelepasan dan rebat cukai yang tersedia.
  • Tanggungjawab Kewarganegaraan: Menyumbang kepada ekonomi dan pembangunan negara.

Jenis-Jenis Cukai Individu Utama di Malaysia

Berikut adalah jenis-jenis cukai utama yang berkaitan dengan individu di Malaysia:

1. Cukai Pendapatan Individu (Income Tax)

Ini adalah jenis cukai yang paling dikenali dan dikenakan ke atas pendapatan yang diperolehi oleh individu.

  • Siapa yang Dikenakan?
    • Individu Bermastautin (Resident): Warganegara Malaysia atau individu yang berada di Malaysia untuk tempoh tertentu (mengikut Akta Cukai Pendapatan 1967) dan menerima pendapatan dari dalam atau luar Malaysia (pendapatan luar Malaysia tidak dikenakan cukai jika ia diterima di Malaysia, tetapi ada pengecualian).
    • Individu Tidak Bermastautin (Non-Resident): Dikenakan cukai atas pendapatan yang diperolehi dari sumber di Malaysia sahaja.
  • Sumber Pendapatan Boleh Cukai:
    • Gaji, elaun, bonus, dan manfaat lain daripada pekerjaan.
    • Pendapatan daripada perniagaan atau profesion.
    • Pendapatan sewa harta tanah.
    • Dividen (walaupun dividen syarikat Malaysia selalunya dikecualikan cukai di peringkat individu).
    • Faedah, royalti, dan premium.
  • Pelepasan Cukai dan Rebat: Kerajaan Malaysia menyediakan pelbagai pelepasan cukai untuk mengurangkan jumlah pendapatan boleh cukai anda, antaranya:
    • Pelepasan individu, pasangan, dan anak-anak.
    • Caruman Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) dan insurans nyawa.
    • Perbelanjaan perubatan untuk ibu bapa atau penyakit serius.
    • Yuran pendidikan.
    • Perbelanjaan gaya hidup (membeli buku, komputer, alat sukan, langganan internet).
    • Rebat cukai untuk individu berpendapatan rendah.
  • Kadar Cukai: Dikenakan secara progresif (berperingkat), bermakna peratusan cukai yang dikenakan akan meningkat mengikut tahap pendapatan anda.
  • Cara Memfailkan: Melalui e-Filing di portal MyTax Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN) setiap tahun. Tarikh akhir biasanya pada 30 April (pekerjaan) atau 30 Jun (perniagaan).

2. Cukai Jualan dan Perkhidmatan (Sales and Service Tax - SST)

Walaupun SST dikutip daripada perniagaan, impaknya turut dirasai oleh individu melalui harga barangan dan perkhidmatan yang dibeli.

  • Cukai Jualan (Sales Tax): Dikenakan pada barangan yang dihasilkan atau diimport. Kadar cukai umumnya 5% atau 10%.
  • Cukai Perkhidmatan (Service Tax): Dikenakan pada perkhidmatan tertentu seperti perkhidmatan makanan & minuman, hotel, telekomunikasi, perkhidmatan profesional. Kadar cukai umumnya 6% (ada pengecualian untuk sektor tertentu yang dikenakan 8% bermula 1 Mac 2024).
  • Bagaimana Ia Mempengaruhi Individu: Anda akan membayar harga yang termasuk SST apabila membeli barangan atau menggunakan perkhidmatan yang dikenakan cukai ini.

3. Cukai Keuntungan Harta Tanah (Real Property Gains Tax - RPGT)

Cukai ini dikenakan ke atas keuntungan daripada pelupusan (jualan) harta tanah atau saham dalam syarikat harta tanah.

  • Bila Dikenakan? Apabila anda menjual harta tanah (bangunan, tanah) atau syer dalam syarikat harta tanah.
  • Kadar Cukai: Kadar RPGT adalah progresif dan berbeza-beza bergantung kepada:
    • Tempoh pegangan harta tanah (berapa lama anda memiliki harta tersebut sebelum menjual).
    • Status anda (individu warganegara/penduduk, bukan warganegara, syarikat).
    • Secara amnya, kadar cukai akan lebih tinggi jika anda menjual dalam tempoh pegangan yang lebih singkat (misalnya 3-5 tahun pertama).
  • Pengecualian:
    • Satu kali pengecualian sepanjang hayat bagi warganegara atau pemastautin tetap untuk pelupusan kediaman persendirian.
    • Pindah milik harta tanah antara ahli keluarga terdekat (pasangan, ibu bapa, anak) jika ia adalah hadiah.
    • Keuntungan pelupusan harta tanah di bawah RM10,000 atau 10% daripada keuntungan bersih (mana yang lebih tinggi).
  • Cara Memfailkan: Penjual perlu memfailkan Borang CKHT (Cukai Keuntungan Harta Tanah) kepada LHDN dalam masa 60 hari dari tarikh perjanjian jual beli.

4. Cukai Pintu (Assessment Tax)

Cukai ini dikenakan oleh Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) seperti Majlis Bandaraya atau Majlis Perbandaran.

  • Siapa yang Dikenakan? Pemilik harta tanah (kediaman, komersial, industri).
  • Untuk Apa? Membiayai perkhidmatan dan kemudahan awam di kawasan PBT tersebut, seperti pengumpulan sampah, penyelenggaraan jalan, lampu jalan, taman awam, dan lain-lain.
  • Kadar Cukai: Berbeza mengikut PBT dan nilai tahunan harta tanah (anggapan sewa tahunan).
  • Cara Membayar: Biasanya dibayar dua kali setahun (Januari dan Julai).

5. Cukai Tanah (Quit Rent / Cukai Taksiran)

Cukai ini dikenakan oleh Pejabat Tanah dan Galian Negeri.

  • Siapa yang Dikenakan? Pemilik tanah (yang mempunyai hakmilik tanah).
  • Untuk Apa? Bayaran kepada Kerajaan Negeri kerana hak memiliki dan menggunakan tanah tersebut.
  • Kadar Cukai: Berbeza mengikut negeri dan jenis tanah.
  • Cara Membayar: Dibayar setahun sekali, biasanya pada awal tahun.

6. Duti Setem (Stamp Duty)

Duti setem dikenakan ke atas dokumen undang-undang dan komersial tertentu.

  • Bila Dikenakan? Apabila anda melaksanakan dokumen seperti:
    • Perjanjian jual beli hartanah.
    • Perjanjian pinjaman atau gadaian.
    • Perjanjian sewa atau penyewaan.
    • Polisi insurans.
    • Dokumen pemindahan saham.
  • Kadar Duti: Berbeza mengikut jenis dokumen dan nilai transaksi. Contohnya, duti setem untuk perjanjian jual beli hartanah adalah progresif berdasarkan harga harta tanah.
  • Bagaimana Ia Mempengaruhi Individu: Jika anda membeli harta tanah, menyewa premis, atau membuat pinjaman perumahan, anda akan dikenakan duti setem.

Cukai bukan Kerajaan: Zakat

Penting untuk membezakan cukai dengan Zakat. Zakat adalah kewajipan agama Islam yang dikenakan ke atas harta tertentu (pendapatan, simpanan, emas, perak, perniagaan) bagi mereka yang memenuhi syarat. Zakat adalah sumbangan wajib kepada golongan yang memerlukan, bukan cukai kerajaan. Walau bagaimanapun, dalam sistem cukai Malaysia, pembayar cukai Muslim boleh menuntut rebat atas jumlah zakat yang dibayar, sehingga had jumlah cukai pendapatan yang perlu dibayar. Ini bermakna zakat yang dibayar boleh mengurangkan beban cukai anda.

Pentingnya Perekodan dan Pemfailan yang Betul

Untuk semua jenis cukai ini, menjaga rekod yang lengkap dan tepat adalah sangat penting. Pastikan anda menyimpan semua dokumen berkaitan pendapatan, perbelanjaan, resit pelepasan cukai, dan dokumen harta tanah.

Pemfailan yang jujur dan tepat pada masanya adalah kunci untuk mengelakkan denda, penalti, atau siasatan lanjut dari LHDN atau pihak berkuasa lain. Jika anda tidak pasti, jangan ragu untuk mendapatkan nasihat daripada akauntan bertauliah atau pegawai LHDN.

Soalan Lazim (FAQ) Mengenai Jenis Cukai Individu di Malaysia

1. Siapakah Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN)? 

J1: LHDN adalah agensi utama kerajaan Malaysia yang bertanggungjawab menguruskan cukai langsung seperti Cukai Pendapatan dan Cukai Keuntungan Harta Tanah.

2. Adakah setiap individu di Malaysia perlu membayar cukai pendapatan? 

J2: Tidak semua. Hanya individu yang mempunyai pendapatan tahunan melebihi ambang tertentu (pendapatan boleh cukai setelah ditolak pelepasan) perlu membayar cukai. Walaupun begitu, setiap individu yang layak dan mempunyai pendapatan perlu memfailkan borang cukai pendapatan, walaupun tiada cukai yang perlu dibayar.

3. Apakah itu nombor rujukan cukai (Tax Reference Number)? 

J3: Nombor rujukan cukai adalah nombor unik yang diberikan oleh LHDN kepada setiap individu untuk tujuan pemfailan dan urusan cukai. Ia biasanya bermula dengan "SG" bagi individu.

4. Bagaimana cara saya mendaftar fail cukai dengan LHDN? 

J4: Anda boleh mendaftar secara online melalui portal MyTax LHDN atau secara fizikal di pejabat LHDN terdekat. Anda akan memerlukan dokumen pengenalan diri seperti MyKad.

5. Apakah pelepasan cukai dan rebat cukai? 

J5: Pelepasan cukai adalah potongan yang dibenarkan ke atas jumlah pendapatan kasar untuk mengurangkan pendapatan boleh cukai anda. Rebat cukai adalah potongan terus ke atas jumlah cukai yang perlu dibayar. Kedua-duanya bertujuan untuk mengurangkan beban cukai anda.

6. Adakah simpanan dalam akaun bank dikenakan cukai pendapatan? 

J6: Faedah atau dividen yang diterima daripada simpanan di bank tempatan atau institusi kewangan yang dikawal selia di Malaysia biasanya dikecualikan daripada cukai pendapatan.

7. Saya bekerja sendiri (freelancer/peniaga kecil). Adakah saya perlu membayar cukai pendapatan? 

J7: Ya, pendapatan daripada pekerjaan sendiri, perniagaan, atau profesion juga dikenakan cukai pendapatan seperti pekerja makan gaji, tertakluk kepada ambang pendapatan.

8. Adakah pendapatan sewa rumah dikenakan cukai? 

J8: Ya, pendapatan sewa harta tanah (selepas menolak perbelanjaan yang dibenarkan seperti kos penyelenggaraan, cukai pintu/tanah, faedah pinjaman) adalah pendapatan boleh cukai.

9. Bilakah tarikh akhir untuk memfailkan cukai pendapatan? 

J9: Untuk individu bergaji (tidak mempunyai pendapatan perniagaan), tarikh akhir adalah 30 April setiap tahun. Bagi individu yang mempunyai pendapatan perniagaan, tarikh akhirnya adalah 30 Jun setiap tahun.

10. Apakah yang berlaku jika saya tidak memfailkan cukai atau lewat memfailkan? 

J10: Anda boleh dikenakan penalti, denda, atau kenaikan cukai oleh LHDN. Dalam kes tertentu, tindakan undang-undang boleh diambil.

11. Adakah saya boleh meminta lanjutan masa untuk memfailkan cukai? 

J11: LHDN mungkin memberikan lanjutan masa dalam keadaan tertentu, tetapi anda perlu memohon secara rasmi sebelum tarikh akhir dan mempunyai alasan yang munasabah.

12. Apa beza cukai pintu dan cukai tanah? 

J12: Cukai Pintu (Assessment Tax) dikenakan oleh Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) untuk perkhidmatan awam di kawasan anda. Cukai Tanah (Quit Rent) dikenakan oleh Pejabat Tanah dan Galian sebagai bayaran kepada Kerajaan Negeri untuk hakmilik tanah.

13. Adakah Duti Setem sama dengan cukai pendapatan? 

J13: Tidak. Duti setem adalah cukai yang dikenakan ke atas dokumen undang-undang tertentu, bukan pendapatan anda.

14. Adakah saya akan dikenakan Cukai Keuntungan Harta Tanah (RPGT) jika saya menjual rumah saya yang telah didiami lebih 5 tahun? 

J14: Bagi warganegara Malaysia dan pemastautin tetap, pelupusan harta tanah selepas tahun ke-5 pegangan biasanya dikenakan kadar 0% RPGT. Walau bagaimanapun, sentiasa rujuk jadual kadar RPGT terkini LHDN.

15. Adakah pendapatan saya dari luar negara dikenakan cukai di Malaysia? 

J15: Mulai 1 Januari 2022, pendapatan dari sumber luar Malaysia yang diterima di Malaysia oleh individu bermastautin dikenakan cukai, tetapi terdapat pengecualian untuk pendapatan dividen dan sebahagian besar pendapatan lain. Penting untuk semak peraturan terkini LHDN.

16. Apakah itu cukai digital atau cukai perkhidmatan digital? 

J16: Ini adalah jenis cukai perkhidmatan (SST) yang dikenakan ke atas perkhidmatan digital yang disediakan oleh pembekal perkhidmatan luar negara kepada pengguna di Malaysia (contoh: langganan platform streaming, perisian awan). Walaupun dibayar oleh pengguna akhir, ia dikutip oleh penyedia perkhidmatan.

17. Adakah pembelian barangan dalam talian dari luar negara dikenakan cukai? 

J17: Barangan bernilai rendah (Low Value Goods - LVG) yang diimport ke Malaysia melalui e-dagang dan berharga di bawah RM500 akan dikenakan cukai jualan (SST) sebanyak 10% bermula 1 Januari 2024. Ini adalah untuk memastikan persaingan yang adil dengan barangan tempatan.

18. Apa yang perlu saya lakukan jika saya menerima surat atau notis dari LHDN? 

J18: Jangan panik. Baca notis itu dengan teliti dan bertindak mengikut arahan yang diberikan. Jika tidak pasti, hubungi LHDN terus atau dapatkan nasihat daripada akauntan bertauliah.

19. Bolehkah saya membuat bayaran cukai secara ansuran? 

J19: Ya, LHDN membenarkan bayaran cukai pendapatan secara ansuran melalui potongan cukai bulanan (PCB) bagi pekerja, atau melalui taksiran cukai sendiri secara ansuran bagi peniaga/profesional. Anda juga boleh memohon untuk jadual bayaran ansuran jika anda mempunyai tunggakan.

20. Apakah itu Potongan Cukai Berjadual (PCB)? 

J20: PCB adalah kaedah potongan cukai pendapatan bulanan daripada gaji pekerja oleh majikan, yang kemudiannya dibayar kepada LHDN. Ini bertujuan untuk memudahkan pembayaran cukai secara berperingkat.

21. Adakah dividen saham yang diterima dari syarikat Malaysia dikenakan cukai? 

J21: Dividen yang diterima daripada syarikat yang berpangkalan di Malaysia biasanya tidak dikenakan cukai pendapatan di peringkat individu kerana cukai korporat telah dibayar oleh syarikat tersebut (sistem cukai satu peringkat).

22. Apakah perbezaan antara cukai langsung dan cukai tidak langsung? 

J22: Cukai langsung (contoh: cukai pendapatan) dikenakan terus ke atas individu atau syarikat. Cukai tidak langsung (contoh: SST) dikenakan ke atas barangan atau perkhidmatan, dan beban cukai dipindahkan kepada pengguna.

23. Adakah pelaburan dalam Unit Amanah dikenakan cukai? 

J23: Keuntungan modal (capital gains) daripada Unit Amanah biasanya dikecualikan cukai. Walau bagaimanapun, agihan pendapatan (contoh: dividen) daripada Unit Amanah boleh dikenakan cukai di peringkat individu jika ia bukan daripada sumber yang dikecualikan.

24. Bagaimana pula dengan cukai pendapatan bagi individu yang bekerja dari rumah (WFH) atau bekerja secara hibrid? 

J24: Status pekerjaan (WFH, pejabat, hibrid) tidak mengubah liabiliti cukai pendapatan. Pendapatan yang diperolehi masih perlu dilaporkan dan dikenakan cukai seperti biasa. Sesetengah perbelanjaan berkaitan kerja dari rumah mungkin boleh dituntut sebagai pelepasan, tetapi ia perlu mematuhi syarat LHDN.

25. Adakah pendapatan yang diterima dari kerja sambilan (part-time) dikenakan cukai? 

J25: Ya, semua jenis pendapatan, termasuk dari kerja sambilan, perlu dilaporkan kepada LHDN jika ia melebihi ambang pendapatan boleh cukai anda.

26. Apa itu Program Khas Sukarela (Voluntary Disclosure Program - VDP)? 

J26: VDP adalah program yang ditawarkan oleh LHDN dari semasa ke semasa yang membenarkan pembayar cukai melaporkan pendapatan yang belum diisytiharkan atau membetulkan kesilapan dalam pemfailan terdahulu dengan kadar penalti yang lebih rendah. Ini adalah peluang untuk membetulkan status cukai anda.

27. Adakah pembayaran zakat mengurangkan cukai pendapatan? 

J27: Ya, jumlah zakat yang dibayar (untuk diri sendiri dan/atau tanggungan) boleh diberikan rebat penuh ke atas cukai pendapatan yang perlu dibayar, tertakluk kepada jumlah cukai pendapatan yang terhutang. Ini adalah insentif yang besar bagi pembayar cukai Muslim.

28. Mengapa penting untuk menyimpan rekod pembayaran cukai dan dokumen sokongan? 

J28: LHDN mempunyai hak untuk menjalankan audit cukai. Menyimpan rekod yang lengkap (slip gaji, resit pelepasan, penyata bank, dokumen harta tanah) akan memudahkan anda membuktikan maklumat yang difailkan dan mengelakkan sebarang isu semasa audit.

29. Adakah pelaburan saham dikenakan cukai? 

J29: Keuntungan modal (capital gains) daripada jualan saham di Bursa Malaysia oleh individu biasanya tidak dikenakan cukai di Malaysia. Walau bagaimanapun, pendapatan dividen dari saham syarikat Malaysia biasanya dikecualikan cukai di peringkat individu. Jika anda terlibat dalam dagangan saham secara aktif sehingga dikategorikan sebagai perniagaan, keuntungan tersebut mungkin boleh dikenakan cukai pendapatan perniagaan.

30. Di mana saya boleh mendapatkan maklumat cukai yang paling tepat dan terkini? 

J30: Maklumat paling tepat dan terkini sentiasa boleh didapati dari laman web rasmi Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN) Malaysia, atau dengan menghubungi mereka secara terus. Mereka sering mengeluarkan panduan dan pekeliling baharu.

Penutup

Memahami pelbagai jenis cukai individu di Malaysia adalah satu keperluan bagi setiap warga negara yang bertanggungjawab. Dengan pengetahuan ini, anda bukan sahaja dapat memenuhi kewajipan anda sebagai pembayar cukai, malah dapat merancang kewangan dengan lebih efisien dan mengelakkan sebarang masalah di kemudian hari.

Sentiasa pastikan maklumat anda adalah tepat dan terkini. Jangan ragu untuk mendapatkan nasihat profesional jika anda mempunyai soalan yang lebih kompleks atau memerlukan bantuan dalam pemfailan cukai anda.

Semoga panduan ini memberi manfaat kepada anda semua!

Sumber Rujukan dan Bacaan Lanjut (Reliable Resources):

  1. Lembaga Hasil Dalam Negeri Malaysia (LHDN): Sumber maklumat rasmi dan paling komprehensif mengenai cukai di Malaysia.
  2. Jabatan Kastam Diraja Malaysia (JKDM): Badan pengutip Cukai Jualan dan Perkhidmatan (SST), duti import/eksport.
  3. Suruhanjaya Sekuriti Malaysia (SC): Walaupun fokus pada pasaran modal, SC mungkin menyediakan panduan berkaitan cukai untuk pelaburan tertentu.
  4. Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) / Jabatan Penilaian dan Pengurusan Harta: Untuk maklumat spesifik mengenai Cukai Pintu (cukai taksiran).
  5. Pejabat Tanah dan Galian Negeri: Untuk maklumat spesifik mengenai Cukai Tanah.

Terbaru Lebih lama